Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için Amerika’ya gidecek olan Filistin heyetinin vizeleri, ABD tarafından iptal edildi.
Gazze’de 60 bini aşkın masum Filistinlinin katili Netanyahu BM’de konuşacak ama Filistin heyeti orada olamayacak. Yaser Arafat’ın BM kürsüsünden kükrediği günleri hatırlayınca Amerika’nın içine düştüğü acziyeti daha iyi fark ediyorum.
Ayrıca Amerika bu tavrıyla İsrail’in katliamlarının arkasında Amerika olduğu tezini güçlendiriyor.
FİLİSTİN AÇISINDAN ÖNEMLİ
Ancak bu yılki BM toplantısının Filistin’in tanınması açısından önemli gelişmelere sahne olması bekleniyor. Çünkü Fransa ve İngiltere olmak üzere Belçika, Kanada, Avustralya ve Malta, BM sürecinde Filistin devletini tanıyacaklarını açıkladılar. Filistin’i 146 ülke tanıyor. Filistin’i tanıyanlardan Rusya ve Çin, BM Güvenlik Konseyi’nin daimi iki üyesi. Buna Fransa ve İngiltere’nin eklenmesi önemli bir gelişme olacak. Tam da bu karar arifesinde Amerika’nın Filistin heyetinin vizelerini iptal etmesi zamanlama açısından önemli.
ERDOĞAN TEPKİ GÖSTERDİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan bu kararın derhal değiştirilmesini isteyerek, “Filistin heyetinin BM Genel Kurulu’na katılmaması sadece İsrail’i memnun eder. İnsanların ABD’den beklentisi İsrail’in katliam ve zulümlerine dur demesidir” diye tepki göstermişti.
ABD, katliamlara dur demek yerine ortak olmayı tercih ediyor.
GAZZELİ ÇOCUKLARIN SESİ
Filistin heyeti BM’de olmayacak ama Erdoğan, Gazzeli çocukların sesi olmaya devam edecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM’deki konuşmasının önemli bir bölümünü Gazze’deki katliamı ayırması bekleniyor. Erdoğan daha önce BM’de yaptığı konuşmada haritaları göstererek, “Bu İsrail’in sınırları nereden başlıyor, nerede bitiriyor?” diye sormuştu. Erdoğan’ın bu kez de Gazze’de açlıktan ölen çocukların fotoğraflarını BM kürsüsünden göstererek katliama dur denilmesini istemesi bekleniyor.
Türkiye, BM’yi beklemeden bu konudaki çabalarını yoğunlaştırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan Şanghay toplantısı için bulunduğu Çin’de devlet ve hükümet başkanıyla yaptığı görüşmede bu konuyu gündeme getirdi. Erdoğan, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Rusya Devlet Başkanı Putin, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile görüştü. Türkiye, ayrıca İslam İşbirliği Gazze Temas Grubu ülkelerini harekete geçirdi ve ABD’nin kararını kınayan bir ortak açıklama yapılmasını sağladı.
Çin’e hareket etmeden önce Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “BM’de Filistin’i tanımaya hazırlanan ülkelerle bir toplantımız olacak. Ayrıca Filistin konusunda ayrı bir aksiyonumuz olacak” demişti.
YOL HARİTASI
ABD’nin, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve diğer üst düzeyli Filistinli yetkililere vize vermemesi karşısında Türkiye ve diğer İslam ülkeleri bir yol haritası belirledi. Şimdi bunları başlıklar halinde paylaşacağım.
1- Türkiye bu gelişme karşısında hukuki, siyasi ve diplomatik olarak yapılabilecekleri değerlendirdi. Dışişleri Bakanlığı bu konuda bir çalışma yaptı.
Türkiye aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı-Arap Ligi Gazze Temas Grubu üyesi olan ülkeler ve BM platformlarında etkin diğer Müslüman ülkelerle temas etti ve ortak bir tutum geliştirmek üzere bir diplomatik maraton başlattı.
MEKİK DİPLOMASİSİ
Bu konuda hem Cumhurbaşkanı Erdoğan hem de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan mekik diplomasisi yürüttü. Çok sayıda devlet başkanı, başbakan ve dışişleri bakanı ile görüşmeler yaptılar. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Filistin’i tanıyacaklarını açıklayan Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve İngiltere Başbakanı Starmer başta olmak üzere muhataplarıyla yaptığı telefon görüşmelerinde ve yukarıda belirttiğim gibi Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi kapsamındaki temaslarında bu konuyu gündeme getirdi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise bu konuda 15’e yakın ülkenin yetkilileriyle telefon diplomasisi yürüttü. Ama burada kritik bir nokta var. O da her şeyden önce Filistinlilerin tercihlerinin ne olacağına odaklanıldı. Filistin’le ilgili bir çalışma yapılırken öncelikle Filistinlilerin tercihleri dikkate alındı.
ÜÇ TARZ ORTAYA ÇIKTI
2- Yapılan çalışmalar ve temaslar sonucunda üç hareket tarzı ortaya çıktı:
Birinci seçenek, BM Genel Kurulu Yüksek Düzeyli Haftası’nın boykot edilmesi fikriydi. Filistinliler bu seçeneği benimsemediklerini Türkiye’ye ve diğer Müslüman ülkelere söylediler.
İSRAİL LOBİSİNİN TUZAĞI
Gerekçeleri ise şuydu; New York’ta 22 Eylül’de gerçekleştirilecek toplantıda pek çok ülke Filistin devletini tanıdığını açıklayacak. ABD’deki İsrail lobisinin amacı Müslüman ülkelerin Yüksek Düzeyli Hafta’yı boykot etmesini sağlayarak Filistin devletinin daha fazla ülke tarafından tanınmasına engel olmak. İsrail lobisinin bu tuzağına düşmemek için Filistinliler boykot seçeneğinin üstünü çizdiler.
ÖNEMLİ OLAN TANINMA
İkinci seçenek, bu toplantının Cenevre’ye alınması ihtimaliydi.
Daha önce BM toplantısının Cenevre’ye alındığı yönünde haberler var. Bu haberlerin aksine şimdiye kadar BM Yüksek Genel Kurulu Yüksek Düzeyli Haftası hiçbir zaman Cenevre’de toplanmadı. Doğru olan ne? Daha önce Filistin konulu bir toplantının New York’tan Cenevre’ye taşınması söz konusu olmuştu ancak bu tek bir toplantıydı. Yüzlerce toplantının gerçekleştiği Yüksek Düzeyli Hafta’nın üç hafta kala Cenevre’ye veya başka bir şehre taşınması lojistik olarak oldukça güç.
VİDEO KONFERANS YÖNTEMİ
Ama aynı zamanda ciddi bir bütçe sıkıntısı içinde olan BM Sekretaryası onlarca milyon dolara mal olacak bu yer değişikliğinin mümkün olmayacağını bildirdi.
Dolayısıyla Filistinlilerin tercihi üçüncü seçenek oldu. Buna göre, New York’taki toplantı yapılacak ve Filistin Devlet Başkanı Abbas toplantıda video konferans yöntemiyle hitap edecek. Filistin’i bu toplantıda bakan düzeyindeki Filistin’in BM Daimi Temsilcisi Riyad Mansur fiziken temsil edecek.
İVME KAYBEDİLMEMELİ
Filistinliler bu tercihi yaparken kendileri açısından önemli olan hususun Filistin’in tanınması olduğunu söylediler. Filistin’in tanınması konusunda yakalanan ivmenin kaybedilmemesi ve İsrail lobisinin tuzağına düşülmemesi için bu hareket tarzını tercih ettiklerini Türkiye’ye ve diğer Müslüman ülkelere bildirdiler.
Tüm ülkeler bu karara saygı duyarak Filistinlilerin tercihine göre hareket edilmesi kararı aldı.
BM’ye gidecek olan Filistin heyetinin vizelerini iptal eden ABD’nin skandal kararına tepkiler sürmeye devam ederken, Mahmut Abbas’ın BM’de hitap etmesi için video konferans yöntemi tercih edilen çözüm oldu. Filistin Devlet Başkanı Abbas, toplantıda video konferans yöntemiyle hitap edecek. Detayları Hürriyet yazarı Abdülkadir Selvi köşesinde kaleme aldı.
Kaynak: CNN Türk
